Tư nhân được tham gia làm đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam - Chi tiết bài viết | Vietcap AI News

Quốc hội giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định đối với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Sáng 27/6, Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết kỳ họp thứ 9 với đa số phiếu tán thành. Trong đó, Quốc hội đã đồng ý bổ sung hình thức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Cụ thể, Quốc hội đồng ý với đề xuất của Chính phủ, chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, bên cạnh hình thức đầu tư công.

Quốc hội giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định. Trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền của Chính phủ thì báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Quốc hội giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư làm dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Ảnh minh họa/ChatGPT

Trước đó, cũng tại kỳ họp này, Chính phủ đã kiến nghị Quốc hội chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác nhau như đã nêu trên; lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định; trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền, báo cáo Quốc hội.

Theo tờ trình của Chính phủ, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư theo hình thức đầu tư công và Quốc hội đã duyệt chủ trương đầu tư, hình thức đầu tư công.

Ban đầu, chưa có nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư dự án. Tuy nhiên, sau khi Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân được thông qua, quá trình triển khai dự án, Chính phủ nhận được đề xuất đầu tư dự án của một số nhà đầu tư.

Cụ thể, hồi đầu tháng 5, Công ty Vinspeed đề xuất đầu tư đường sắt cao tốc độ cao bằng hình thức đầu tư trực tiếp, không qua PPP hay đầu tư công. VinSpeed cam kết tự thu xếp 20% vốn (khoảng 12,27 tỷ USD), phần còn lại 80% (khoảng 49 tỷ USD) đề nghị Nhà nước cho vay không lãi suất trong 35 năm. Doanh nghiệp cam kết trả nợ đầy đủ, đúng hạn.

Đồng thời, Vinspeed đề xuất Nhà nước thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và bàn giao mặt bằng sạch để công ty triển khai dự án. Công ty cũng kiến nghị được chỉ định làm chủ đầu tư các khu đô thị, bất động sản quanh ga đường sắt tốc độ cao và đề nghị nhiều cơ chế ưu đãi (miễn thuế thiết bị, phương tiện; thời gian hoạt động 99 năm; giá vé thấp hơn 60-70% so với giá trần vé máy bay...).

Sau đề xuất của Vinspeed, Tập đoàn Trường Hải (THACO) cũng có đề xuất đầu tư dự án với tổng mức hơn 1,5 triệu tỷ đồng (khoảng 61,35 tỷ USD), chưa bao gồm chi phí đền bù, tái định cư.

THACO cho biết sẽ thành lập công ty, góp 20% tổng vốn, tương đương gần 12,3 tỷ USD, phần còn lại khoảng 49 tỷ USD vay từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước. Doanh nghiệp đề nghị Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong 30 năm.

Khuyến khích doanh nghiệp làm dự án đường sắt

Báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo luật, Chính phủ cho biết, dự thảo đã thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương của Đảng về đầu tư phát triển hệ thống đường sắt, tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế trong lĩnh vực đường sắt, phù hợp với yêu cầu đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật.

Để thể chế hóa kịp thời chủ trương phát triển kinh tế tư nhân tại Nghị quyết 68, dự thảo đã có quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước. Trong đó, để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư dự án đường sắt theo phương thức đối tác công tư hoặc đầu tư trực tiếp, dự thảo đã quy định các dự án này được nhà nước đảm bảo kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư và phần kinh phí này không tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào dự án khi thực hiện theo phương thức PPP.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham dự phiên họp. Ảnh: QH

Bên cạnh đó, dự thảo luật bổ sung các điều kiện ràng buộc, kiểm soát chuyển nhượng dự án đầu tư nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ, tránh thất thoát tài sản, bảo đảm quốc phòng an ninh. Đồng thời, quy định rõ vai trò quản lý nhà nước thông qua việc tham gia của cơ quan nhà nước trong kiểm soát các bước sau chủ trương đầu tư như: Kiểm tra công tác nghiệm thu, chấp thuận danh mục tiêu chuẩn áp dụng cho dự án do các dự án đường sắt thường có quy mô lớn, kỹ thuật cao, công nghệ phức tạp và đòi hỏi cao về an toàn.

Để đảm bảo chặt chẽ không áp dụng phổ quát cho tất cả các dự án, quy định này chỉ áp dụng đối với dự án đường sắt quan trọng quốc gia, dự án đường sắt do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, dự thảo luật quy định cho phép UBND cấp tỉnh được quyết định việc tách dự án bồi thường, hỗ trợ tái định cư thành dự án độc lập và được chỉ định thầu đối với công tác này. Quy định này tương tự với quy định tại Luật Đầu tư công và Luật Đấu thầu, chỉ khác về thời điểm quyết định tách dự án là sau khi đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư.

Chính phủ đánh giá, đây là một trong những nội dung quan trọng, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn về giải phóng mặt bằng, nguyên ngân chủ yếu gây chậm tiến độ, đội vốn.

Về hợp đồng xây dựng, Chính phủ nêu rõ, để bảo đảm không trao quá nhiều quyền cho tư vấn dẫn đến khó kiểm soát về chi phí, giá thành, dự thảo luật đã chỉnh lý theo hướng lược bỏ quyền quyết định của nhà tư vấn, giới hạn không áp dụng toàn bộ mà chỉ áp dụng 3 quy định của bộ mẫu điều kiện hợp đồng FIDIC và bổ sung trách nhiệm của chủ đầu tư.

Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026.

Đình Nguyên-Link gốc