Quan hệ Việt - Mỹ sẽ ra sao thời Trump 2.0? - Chi tiết bài viết | Vietcap AI News

Việc ông Donald Trump trở lại tiếp quản Nhà Trắng kể từ tháng 1/2025 khiến ông trở thành “người vừa lạ vừa quen” đối với Việt Nam.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump (2017-2021), quan hệ Việt-Mỹ chứng kiến nhiều nốt thăng trầm, nhưng xu hướng chủ đạo là đi lên nhờ những nỗ lực ngoại giao từ cả hai phía. Việt Nam cũng có những dấu ấn riêng trong chính sách đối ngoại của Mỹ thời Trump.

Chỉ 4 tháng sau khi ông Trump nhậm chức, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trở thành nhà lãnh đạo Đông Nam Á đầu tiên được Tổng thống Trump tiếp đón tại Nhà Trắng, thể hiện sự chủ động của ngoại giao Việt Nam.

Rồi ngay khi COVID-19 bùng phát ở Mỹ, Việt Nam đã gửi quần áo bảo hộ sang Mỹ, ông Trump đã lên tiếng cảm ơn hai công ty Mỹ và những người bạn của chúng ta ở Việt Nam.

Kể từ khi 2 nước bình thường hóa quan hệ năm 1995, ông Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên thăm Việt Nam ngay trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ, và cũng là tổng thống Mỹ duy nhất thăm Việt Nam 2 lần khi còn đương nhiệm.

Tổng thống Mỹ Donald Trump thân thiện với các em nhỏ trong chuyến thăm Việt Nam tháng 2/2019. Ảnh: Reuters.

Trong chuyến thăm cấp Nhà nước tháng 11/2017 sau khi tham dự Hội nghị cấp cao APEC tại Đà Nẵng, ông Trump đã tiếp xúc với những lãnh đạo cấp cao nhất của nước chủ nhà. Tại Hà Nội, Tổng thống Trump bày tỏ vui mừng đến thăm Việt Nam vào thời điểm quan hệ Đối tác toàn diện Việt-Mỹ đang có những bước tiến tích cực chưa từng có.

Trong bài phát biểu tại APEC năm đó, ông Trump lần đầu tiên đề cập đến Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, được coi là một bản nâng cấp của chính sách xoay trục sang châu Á của người tiền nhiệm là ông Barack Obama. Đến nay, chiến lược đó vẫn được chính quyền Biden thực hiện và mở rộng, và Việt Nam vẫn được xác định có vị thế quan trọng ở chiến lược này dù ở chính quyền Trump hay Biden.

Trở lại Việt Nam lần thứ hai vào tháng 2/2019 để tham dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều lần hai với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un, ông Trump đã mời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trở lại thăm Washington vào dịp hai nước kỷ niệm 25 năm bình thường hóa quan hệ (năm 2020).

Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, một loạt quan chức cấp cao của Mỹ đã đến Hà Nội, gồm các ngoại trưởng và bộ trưởng quốc phòng, cũng như cố vấn an ninh quốc gia.

Hợp tác quốc phòng, an ninh cũng có những tiến triển mạnh mẽ, đánh dấu bước tiến trong xây dựng lòng tin chiến lược giữa hai nước. Đáng chú ý, USS Carl Vinson trở thành tàu sân bay Mỹ lần đầu tiên thăm Việt Nam kể từ 1995 vào năm 2018 và USS Theodore Roosevelt cập cảng Đà Nẵng 2 năm sau đó.

Không thể phủ nhận rằng, những tiến bộ mà quan hệ Việt-Mỹ đạt được trong 4 năm nhiệm kỳ đầu của ông Trump đã tạo động lực để hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện vào tháng 9/2023 nhân chuyến thăm Hà Nội của Tổng thống Joe Biden. Để rồi từ đó, ông Biden đã hai lần đề cập trước Đại hội đồng Liên hợp quốc đến quan hệ Việt-Mỹ như một hình mẫu trong quan hệ quốc tế về khả năng hòa giải mâu thuẫn.

Thế nhưng cũng trong nhiệm kỳ đầu, lo ngại từ phía Việt Nam nổi lên khi ông Trump chỉ trích thâm hụt thương mại lớn với Việt Nam. Việt Nam bị phía Mỹ điều tra về thao túng tiền tệ và nguồn gốc gỗ. Việt Nam cũng bị Bộ Tài chính Mỹ dán nhãn là quốc gia thao túng tiền tệ vào tháng 12/2020, trước khi được chính quyền Biden đưa ra khỏi danh sách vào tháng 4/2021.

Mối đe dọa về thuế quan từ ông Trump bị “thổi phồng”

Vai trò của Việt Nam trong chính sách đối ngoại của Mỹ ra sao dưới thời Trump 2.0 và liệu Việt Nam có trở thành mục tiêu thuế quan của Mỹ hay không là hai câu hỏi được báo chí quốc tế và giới quan sát lưu tâm.

Những nỗ lực ngoại giao kết nối đã sớm được thực thi. Sau khi truyền thông xác nhận ông Trump đắc cử, ngày 7/11/2024, lãnh đạo cấp cao Việt Nam đã gửi điện chúc mừng, bày tỏ sự tin tưởng rằng với nền tảng vững chắc đã được gây dựng bởi nhiều thế hệ lãnh đạo hai nước trong gần 3 thập kỷ qua, với sự ủng hộ mạnh mẽ của Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ nhất cũng như nhiệm kỳ mới, quan hệ hai nước sẽ tiếp tục phát triển.

Chỉ 4 ngày sau, tối 11/11/2024, trong cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm, Tổng thống đắc cử Donald Trump bày tỏ tin tưởng rằng quan hệ hữu nghị giữa hai nước sẽ tiếp tục phát triển. Ông chia sẻ những ấn tượng tốt đẹp về nhân dân Việt Nam, nhắc lại kỷ niệm với đất nước, con người Việt Nam qua 2 chuyến thăm trước đây. Ông Trump vui vẻ nhận lời của Tổng Bí thư Tô Lâm thăm lại Việt Nam. Giáo sư Carl Thayer từ Đại học New South Wales nhận xét cuộc điện đàm nói trên là “tín hiệu tốt”.

Phát biểu trước báo giới ngày 19/12/2024 tại Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024, Đô đốc Samuel Paparo, Tư lệnh Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ, cho rằng sự chuyển giao chính phủ tại Mỹ sẽ “có rất ít tác động” tới quan hệ với Việt Nam và rằng Mỹ vẫn sẽ tiếp tục tập trung thúc đẩy một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. “Quan hệ hợp tác quốc phòng Mỹ -Việt sẽ tiếp tục phát triển trong thời gian tới”, Đô đốc nói.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia cảnh báo về khả năng Mỹ sẽ áp thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa từ Việt Nam, thậm chí cả các sản phẩm được chế biến từ nguyên liệu nhập từ Trung Quốc và tái xuất sang Mỹ.

Ngay cả trước khi chính thức tiếp quản Nhà Trắng, ông Trump đã đe dọa sẽ áp thuế lên Trung Quốc, Canada, Mexico và cả Liên minh châu Âu. Thậm chí, tổng thống đắc cử Mỹ còn để ngỏ khả năng áp thuế chung 20% đối với các nước khác ngoài Trung Quốc.

Theo quan sát của TS. Nguyễn Hồng Hải, giảng viên cao cấp về chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học VinUni, ít có khả năng chính quyền Trump áp thuế lên hàng hóa từ Việt Nam. Thay vào đó, ông Trump sẽ gây sức ép buộc Việt Nam tiếp tục có động thái xử lý mất cân bằng thương mại như đã từng làm ở nhiệm kỳ trước.

“Trong thực tế, một người có óc kinh doanh như ông Trump sẽ không bỏ qua bất kỳ cơ hội làm ăn nào xuất hiện ở thị trường Việt Nam ngày càng hấp dẫn”, TS. Hải nhận xét. Ông nhắc đến dự án tổ hợp khách sạn, sân golf, khu dân cư trị giá 1,5 tỷ USD của The Trump Organization ở Hưng Yên, và khả năng ký kết các hợp đồng mua bán vũ khí…

Ông Michael Kokalari, Chuyên gia Kinh tế trưởng của VinaCapital, tiếp tục khẳng định “không thấy rủi ro nào rằng việc ông Trump thắng cử sẽ làm chệch hướng quỹ đạo kinh tế lành mạnh của Việt Nam”, và rằng mối đe dọa về thuế quan từ ông Trump bị thổi phồng dù Việt Nam có thặng dư thương mại lớn với Mỹ. Điều này là nhờ vị thế địa chính trị và hàng hóa giá rẻ của Việt Nam.

Ông Nicholas Chapman, giáo sư tại Đại học Tohoku, Nhật Bản nhận định rằng, vai trò của Việt Nam trong khu vực thậm chí còn mang tính chiến lược hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, cả về mặt kinh tế và địa chiến lược. Việc Việt Nam nổi lên như một trung tâm công nghệ mới sẽ tạo ra nền tảng vững chắc để điều hướng bất kỳ xung đột thương mại tiềm ẩn nào với Mỹ.

Minh Tuấn-Link gốc